audience statistics Iqtisodchi Kundaligi

Since the beginning of the war, more than 2000 civilians have been killed by Russian missiles, according to official data. Help us protect Ukrainians from missiles - provide max military assisstance to Ukraine #Ukraine. #StandWithUkraine

​​E’lon qilishimni so’rashdi: Иқтисодиёт бўйича халқаро олимпиада иштирокчилари учун шошилинч кўмак Иқтисодиёт бўйича халқаро олимпиада Ўзбекистонда илк бор EFI (Economic Fundamentals Initiative, Иқтисодий Aсослар Ташаббуси) лойиҳаси доирасида ўтказилмоқда. Олимпиада 14-18 ёшли мактаб ва лицей ўқувчилари ўртасида ўтказилади ва 3 босқичдан иборат: Мактаб (2024 йил феврал ойида барча 14 ҳудуддан 583 нафар ўқувчи иштирок этган), Миллий босқич ва Халқаро босқич (2024 йил сентябр ойида Грецияда ўтказилиши режалаштирилган). Олимпиаданинг Миллий босқичи 2024 йил 22 май куни Тошкентдаги Халқаро Вестминстер университетида (ТХВУ) ўтказилади. ТХВУ ва EFI лойиҳаси Олимпиаданинг Миллий босқичи харажатларининг катта қисмини қоплаяпти. Аммо вилоятдан келаётган иштирокчилар учун Тошкентда турар жой ва йўл харажатлари бўйича зудлик билан ёрдам керак: Ҳомийлик қилиш истагида бўлганлар қуйидагилар бўйича ёрдам бера олсалар, жуда миннатдор бўлардик: (1) Тошкентда 2 кеча (2024 йил 21-22-23 май), 90 га яқин киши, жумладан, талабалар, ўқитувчилар ва ҳамроҳлик қилаётган ота-оналар учун турар жой топишга; ёки (2) Талабалар ва уларнинг ўқитувчиларига турар жой, Тошкентга келиш йўл-кира харажати, чўнтак пули билан моддий таъминлаш: жами - киши бошига 1,5 миллиондан - 3 миллион сўмгача, қайси вилоятдан келаётганига қараб. Албатта сиз Миллий босқич иштирокчиларини қимматбаҳо совғалар (масалан, IELTS имтиҳони учун ваучер, гаджетлар, таълимга оид бошқа материаллар) тақдим этиш орқали ҳам қўллаб-қувватлашингиз мумкин. Сиз ҳам тадбирда шахсан иштирок этишингиз мумкин! Олимпиаданинг Миллий босқичи иқтисодий саводхонлик бўйича конференция шаклида ўтказилади ва талабалар имтиҳон топшириш вақтида ўқитувчилар ва меҳмонлар қизиқарли тадбирларда иштирок этадилар. Тадбирда иштирок этишни истасангиз, қуйидаги рўйхатдан ўтиш формасини тўлдиринг. Рўйхатдан ўтиш формаси: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeb0Cwmv8dHe5LCV21s-2GweXc1JNWBYONsfVYnCs2l6Y7sTw/viewform EFI лойиҳаси ҳақида маълумот: www.econfun.org Қўшимча маълумот учун қуйидаги манзилга мурожаат қилинг: Др. Наргиза Алимуҳамедова, EFI лойиҳасининг Ўзбекистондаги минтақавий менежери: nalimukhamedova@wiut.uz Нигина Рустамова, Иқтисодиёт фанидан Олимпиада координатори: nrustamova@wiut.uz, тел: +998 93 378 68 61

Singapurda yangi bosh vazir! Menimcha, hokimiyat transferi endi yakuniga yetdi. Bu mo’jizaviy orolni mo’jizasi davom etishini kutib qolamiz. Aytmoqchi, Lourens Vong ham, undan oldingi bosh vazir, LHL kabi - iqtisodchi. Viskonsin Universiteti iqtisodiyot fakulteti bitiruvchisi ham.

Inflyatsiya haqida aytish joizki, asosiy muammo bu uy-joy qimmatligi.

AQSh makroiqtisodiyotidagi xodisalar: inflyatsiya hali ham nisbatan yuqori, lekin mehnat bozori tarixiy maksimumda - buni adabiyotda “full employment” deyishadi. Iqtisodiy potensial maksimumda va o’sish ham tarixiy eng yuqori darajada bo’lishiga qaramasdan, hukumat hali ham fiskal xarajat qilib kelmlqda (albatta bu inflyatsiyaning asosiy sabablaridan), bunday xolat tarixda bo’lganini eslay olmayman.

Ishlab chiqarish va “lokalizatsiya” haqida gap ketganida, yuqori qiymatli va yuqori qoʻshimcha qiymatga ega mahsulotni ishlab chiqarish va yuz foiz mahalliy mahsulotni ishlab chiqarish, mohiyatan bir biriga qarama qarshi maqsadlar. “Yuqori qoʻshimcha qiymatli va oxirgi texnologiyalarni qoʻllab” ishlab chiqarilgan har bir tovar, mutlaq yuz foiz mahalliy boʻla olmaydi. Xuddi shunday, yuz foiz mahalliy xomashyodan tayyorlangan tovar hech qachon yuqori texnologik va yuqori qoʻshimcha qiymatli boʻla olmaydi. Hatto, eng rivojlangan mamlakatlarda ham. Xitoy ku mayli, hatto AQShda ham shunday. Rivojlanayotgan dunyo haqida gapirmasak ham boʻladi.

​​Bu video juda yaxshi iqtisodiy dars. Bu yerdagi gʻoya ham, savdoni cheklash — proteksionizm siyosati, yoxud “oʻz bozorini” muhofaza qilish siyosatidek taqdim qilingan. Videodagi gʻoyada tadbirkorlarni “mahalliy” va “xorijiy”ga ajratishga urgʻu berilgan. Proteksionist — savdoni cheklash gʻoyasida ham, “mahalliy mahsulot” va “xorijiy mahsulot” ajratilgani kabi — xato, lekin mantiqiy xatoni yomon tarafi bu narsa iqtisodiyot uchun qimmatga tushadi. Albatta, chet ellik tadbirkorlar Oʻzbekistonga kelsa, pul tiksa va biznesini rivojlantirsa — hech ham xavotirga oʻrin yoʻq, “monopollashtirish” esa davlatni ishtirokisiz imkonsiz. Chunki, bordiku oʻsha chet ellik investorlar bozorni egallab olsalar ham (juda ehtimoli past), lekin bozorga kirish hammaga ochiq boʻlib qolaversa — xavotirga oʻrin boʻlmaydi, chunki yana boshqa chet ellik yoki mahalliy tadbirkorlar kelib, oʻsha “monopollashtirgan” tadbirkorlarni bozorini sindiradi. Albatta agar bozorga kirishni davlat cheklab qoʻymasa. Kirishni cheklab qoʻysa muammo boʻladi. Buni masalan oddiy bir dehqon bozori misolida aytsam. Deylik dehqon bozorda bir nechta odam oʻz mahsulotini sotmoqda, bir nechta chet ellik sotuvchi keldi-da arzonroqqa sotishni boshladi, shu videodagi aka aytganidek, mahalliy sotuvchilar chiqib ketishga majbur boʻldilar, shunda agar bozorni eshigi ochiq tursa va har imkoniyatda yangi sotuvchi kirishiga imkon boʻlsa, “monopollashtirish” xavfi yoʻq. Narxni sunʼiy oshirgan kuni, yana sotuvchilar kelishadi. Chet ellikmi mahalliymi ahamiyatsiz. Oʻzbekistondagi asosiy muammolardan biri ham aynan shu, davlat tomonidan bozorga kirish cheklanishi. Lekin bu videoda boshqa saboq bor, saboq shundaki, tabiiyki, ayrim tadbirkorlar, hatto raqobatli sohalarda faoliyat olib borsalar ham, albatta imkoni boʻlsa davlat raqobatni cheklashidan manfaatdor boʻladilar. Bu yerda ham, diqqat bilan eshitsangiz, videodagi odam, aynan davlat cheklovlarni qoʻyishi haqida aytmoqda. Jamiyat va davlat uchun saboq shundaki — davlat iloji boricha raqobatli muhitni yaratishi kerak va har bir sohaga kirishni iloji boricha ochiq va oson qilib turishi kerak. Har bir tadbirkorlikka toʻsiqni, bozorni cheklanishini jamiyat uchun katta bir kulfatdek qaralishi kerak. Agar oʻsha sohani ichidagi ayrim tadbirkorlar yoki tashkilotlardan sohani qanday rivojlantirish kerak deb soʻrasangiz, ular shunday raqobatni “cheklovchi” choralarni aytishlari ham mumkin. Bundan ehtiyot boʻlish kerak. Shuning uchun ham, qarorlar qabul qilishda, iqtisodiy foydadan kelib chiqqan holdagina fikr yuritsak maqsadga muvofiq boʻladi. Albatta chet ellik investorlar oʻzi shundoq ham Oʻzbekistonda juda juda kam. Mintaqada eng kam kishi boshiga toʻgʻridan toʻgʻri investitsiya oladigan mamlakat hisoblanamiz, lekin shunga qaramasdan ham, cheklashni xohlaydiganlar mavjud. Xuddi shunday, import mahsulotlarini cheklash ham, bir xil mantiqsizlik, agar chet eldagi ishlab chiqaruvchilar, yoki chet ellik sotuvchilar bizga tovarlarni “arzonroq” sotishni xohlab turishgan boʻlsa — biz albatta buni qabul qilishimiz kerak, axir qancha arzonga olsak — shuncha koʻp iqtisodiy yutuq. Teskarisini qilish — xalqni kambagʻallashtiradi.

​​Bu video juda yaxshi iqtisodiy dars. Bu yerdagi gʻoya ham, savdoni cheklash — proteksionizm siyosati, yoxud “oʻz bozorini” muhofaza qilish siyosatini qoʻllashdek gap. Videodagi gʻoya “mahalliy” va “xorijiy” tadbirkorlarga ajratishdan iborat, proteksionist — savdoni cheklash gʻoyasida ham, “mahalliy mahsulot” va “xorijiy mahsulot” ajratilgani kabi — mantiqiy xato, lekin mantiqiy xatoni yomon tarafi bu narsa iqtisodiyot uchun qimmatga tushadi. Albatta, chet ellik tadbirkorlar Oʻzbekistonga kelsa, pul tiksa va biznesini rivojlantirsa — hech ham xavotirga oʻrin yoʻq, “monopollashtirish” esa davlatni ishtirokisiz imkonsiz. Chunki, bordiku oʻsha chet ellik investorlar bozorni egallab olsalar ham (juda ehtimoli past), lekin bozorga kirish hammaga ochiq boʻlib qolaversa — xavotirga oʻrin boʻlmaydi, chunki yana boshqa chet ellik tadbirkorlar kelib, oʻsha “monopollashtirgan” tadbirkorlarni bozorini sindiradi. Albatta agar bozorga kirishni davlat cheklab qoʻymasa. Kirishni cheklab qoʻysa muammo boʻladi. Buni masalan oddiy bir dehqon bozori misolida aytsam. Deylik dehqon bozorda bir nechta odam oʻz mahsulotini sotmoqda, bir nechta chet ellik sotuvchi keldi-da arzonroqqa sotishni boshladi, shu videodagi aka aytganidek, mahalliy sotuvchilar chiqib ketishga majbur boʻldilar, shunda agar bozorni eshigi ochiq tursa va har imkoniyatda yangi sotuvchi kirishiga imkon boʻlsa, “monopollashtirish” xavfi yoʻq. Narxni sunʼiy oshirgan kuni, yana sotuvchilar kelishadi. Chet ellikmi mahalliymi ahamiyatsiz. Oʻzbekistondagi asosiy muammolardan biri ham aynan shu, davlat tomonidan bozorga kirish cheklanishi. Lekin bu videoda boshqa saboq bor, saboq shundaki, tabiiyki, ayrim tadbirkorlar, hatto raqobatli sohalarda faoliyat olib borsalar ham, albatta imkoni boʻlsa davlat raqobatni cheklashidan manfaatdor boʻladilar. Bu yerda ham, diqqat bilan eshitsangiz, videodagi odam, aynan davlat cheklovlarni qoʻyishi haqida aytmoqda. Jamiyat va davlat uchun saboq shundaki — davlat iloji boricha raqobatli muhitni yaratishi kerak va har bir sohaga kirishni iloji boricha ochiq va oson qilib turishi kerak. Har bir tadbirkorlikka toʻsiqni, bozorni cheklanishini jamiyat uchun katta bir kulfatdek qaralishi kerak. Agar oʻsha sohani ichidagi ayrim tadbirkorlar yoki tashkilotlardan sohani qanday rivojlantirish kerak deb soʻrasangiz, ular shunday raqobatni “cheklovchi” choralarni aytishlari ham mumkin. Bundan ehtiyot boʻlish kerak. Shuning uchun ham, qarorlar qabul qilishda, iqtisodiy foydadan kelib chiqqan holdagina fikr yuritsak maqsadga muvofiq boʻladi. Albatta chet ellik investorlar oʻzi shundoq ham Oʻzbekistonda juda juda kam. Mintqada eng kam kishi boshiga toʻgʻridan toʻgʻri investitsiya oladigan mamlakat hisoblanamiz, lekin shunga qaramasdan ham, cheklashni xohlaydiganlar mavjud. Xuddi shunday, import mahsulotlarini cheklash ham, bir xil mantiqsizlik, agar chet eldagi ishlab chiqaruvchilar, yoki chet ellik sotuvchilar bizga tovarlarni “arzonroq” sotishni xohlab turishgan boʻlsa — biz albatta buni qabul qilishimiz kerak, axir qancha arzonga olsak — shuncha koʻp iqtisodiy yutuq. Teskarishini qilish — xalqni kambagʻallashtiradi.

AQShda hozir ikki g’oya bor ikkovi ham xato va zarar lekin ikkisi ham siyosiy jihatdan juda populyar. Birinchisi bu immigratsiyaga cheklov, ikkinchisi bu Xitoy bilan savdoni cheklash. AQShda bu yil prezident saylanadi. Shuning uchun, zarar bo’lsada shu ikki populyar lekin o’ta zararli choralar ko’p qo’llaniladi. Obama ham, Tramp ham saylov yilida tariflar qo’llashgan edi.

Baydenni qilgan ishiga Baydenni 2019-yildagi javobi: Tramp asosiy gʻoyani tushunmaydi. Uning fikricha, u qoʻygan tariflar Xitoy tomonidan toʻlanadi. Har qanday birinchi kurs iqtisodchi talaba aytib beradi bu tariflarga Amerika xalqi toʻlayapti. Hatto Targetdagi kassirlar (supermarketlar tarmogʻi) nima boʻlayotganini koʻrishmoqda — hatto ular ham iqtisodiyot haqida Trampdan koʻra koʻproq bilishadi.” https://t.me/uzbekonomics/918

Yangi O’zbekiston Universitetidagi tadqiqotlar markazi ilmiy xodim qidirayotgan ekan. Qiziquvchilar bo’lsa - axborot shu xujjatni ichida.

Instagramda reels chiqib qoldi. Rasiyya so‘zining yozilishi yoqdi. Diqqat! Bu yerda xato, to‘g‘ri degan iddao yo‘q. Shunchaki insonning til mexanizmi qanaqa ishlashiga aqlan guvoh bo‘lish mumkin. Demak, Rossiya so‘zining ayni o‘rinda yozilishiga tashxis: 1.O‘qigandan ko‘ra ko‘proq eshitish orqali qabul qilingan bu so‘z. 2. Ammo bir-ikki marta o‘qilgan ham. O‘qilganning natijasi "qaysidir harf ikkita yoziladi" degan taxminni shakllantirgan. 3. Birinchi yozilishida Rasiya yozilgan bo‘lsa kerak, faqat qaysidir harf ikkita edi degan taxmin y ni ikkita yozilishiga sabab bo‘lgan. Nega y? Chunki y ni ikkita aytilishi bilan bitta aytilishi o‘rtasidagi farq boshqa undoshlarning shunaqa holatiga nisbatan kichikroq. Shuningdek, s tovushining ham y kabi sirg‘aluvchi ekanligi xato ehtimoli yuqori bo‘lishini ta'minlagan. @psixolingvist

Talabalar protestlarni AQShni o’zgartirishmoqda. Bugungi New Yorker muqovasi. Asna Tabassum - sinf valedoktorian edi Janubiy Kaliforniya Universitetida, u so’zga chiqmasligi uchun, universitet katta yakunlash marosimini qilmadi. Bugungi kichik marosimdan lavha. Asnaning nutqi gazetada. Falastinlik Elyanna kecha Stepen Kolbertning “Late Show”da chiqdi. Eng muhimi - AQSh xujumkor qurollarni Isroilga sotishni to’xtatib turibdi.

Bu subatni Youtubega qo’yganimdan keyin, menimcha Hoshimov Iqtisodiyoti dasturi tarixida birinchi marta - juda ko’p inglizcha izohlar yozishyapti. Izohlardagi asosiy ma’no Rossiya Ukrainaga urush qilganini sababi - NATO ekan. Haqoratli ayrim izohlarni o’chirdim ham. Menga qiziq ko’ringani, bu suhbatni qaysidir joyda ulashishganmi? Yoki bu botlarmi? Xullas, qiziq. https://youtu.be/UPTOynB7Hwo?si=SDVuKJqkUEJoJO3Y

Savdo qanday qilib boylikka taʼsir qilishi haqida maqola ekan. Elastiklik koeffitsiyenti - 0.24 deyishyapti - AQSHda. Hisob-kitoblar shuni ko‘rsatadiki, savdoning 1 foizga o‘sishi yalpi ichki mahsulotning 0,24 foizga o‘sishiga olib keladi. Ikki tomonlama savdoning 1 milliard dollarga ko‘payishi YAIMni 240 million dollarga oshiradi. Mualliflarni taʼkidlashicha, 2017 yildan beri olib borilgan so‘nggi tadqiqotlarda esa bu koeffitsiyent 0,30 dan yuqori bo‘lib kelmoqda.To‘g‘risi, men savdoni iqtisodiy o‘sishda bunchalik katta koeffitsiyentga egaligini bilmas edim. Yana bir bor - savdoga to‘siqlar qanchalik qimmat ahmoqlik ekani deb o‘qisak bo‘ladi. https://www.piie.com/publications/policy-briefs/americas-payoff-engaging-world-markets-1950-was-almost-26-trillion-2022

Energetik reforma - to’g’rirog’i uni qilish kerakligi haqida intevyu berdim (rus tilida) - https://www.spot.uz/ru/2024/05/06/energy-reform/

Hoshimov Iqtisodiyoti dasturining navbatdagi soni. Bu son mehmonimiz - Rossiya siyosati bo‘yicha mutaxassis, Viskonsin Universiteti professori Yoshiko Herrera. Herrera ko‘p yillik tajribaga ega siyosatshunos olim, Rossiyaning yangi tarixi, 90 yillar xususiylashtirish masalalari va davlat statistikasi haqida ko‘p tadqiqotlar olib borgan. AQSHni Rossiya bilan va NATO bilan munosabatlari bo‘yicha ko‘pgina ekspert guruhlar aʼzosi. Rossiyada 90- yillar boshida tahsil olgan, Qozog‘istonda esa Nazarbayev universitetini tashkil qilishda ko‘maklashgan. Biz juda ko‘p masalalarga to‘xtaldik. Bu nafaqat Rossiyani Ukrainaga urushi, balki, Rossiyadagi millatchilik, o‘zlikni anglash, va millatlararo munosabatlar. Menimcha suhbat juda qiziq bo‘ldi. Men o‘zim ko‘p narsa o‘rgandim. Doimgidek, suhbat yoqsa - bo‘lishing va albatta izoh qoldiring. Izohlarni o‘qiyman. https://youtu.be/UPTOynB7Hwo?si=SDVuKJqkUEJoJO3Y

Podkastimizda shu grafikka o’xshagan natijalar haqida gapirgan edim. Bu grafikda uch davlat, AQSh, Meksika va Hindiston ko’rsatilgan. Ko’rganingizdek, vaqt o’tgan sari, AQShdagi korxonlarda ko’proq odam ishlaydi - Hindiston va Meksikada unday emas. Shunga o’xshagan boshqa grafiklar bor, masalan, mamlakatdagi daromadlar va o’rtacha korxonadagi ishchilar soni. Ma’no shundaki, O’zbekistonda ham, boshqa kambag’al mamlaktlar kabi, o’rtacha korxonaning hajmi kichikligida. Eng yomoni, vaqt o’tib katta bo’lmasligida.

Yozishlaricha, Rossiyaga O’zbekiston fuqarolarini kirishiga bilan muammollar sodir bo’lmoqda.

AQSh hukumati talabalar qarzini kechirib yuborish uchun 870 millard va 1.4 trillion dollar orasida pul ajratmoqchi. Juda noto’g’ri qaror bo’lar edi. Pul bilan kam ta’minlanganlarga yordam berish kerak - barcha o’qish uchun qarz olganlarga buncha ko’p pulni berish, eng birinchi adolat prinsiplariga ham to’g’ri kelmaydi.

Тарихда биринчи марта хусусий компания сифатида Anglesey Food, Korzinka супермаркетлар тармоғи мамлакатимизда энг кўп иш ўрини яратган корхоналар сафига кирибди. Дарвоқе, Бандлик Вазирлиги телеграм каналини энди кўрибман, обуна бўлдим. Кўпгина қизиқарли маълумотлар чиқиб турар экан. Тавсия қиламан.

O'zbekistonda yangi loyiha - Teach for Uzbekistan ish boshladi. Loyihaning maqsadi - maktablarni yuqori malakali o'qituvchilar bilan ta'minlashda yordam berish. Bunda nopedagogik OTMlar bitiruvchilari tanlovdan va intensiv pedagogik tayyorgarlikdan o'tib, maktablarga o'qituvchi sifatida ishlashga yuboriladi. Ularga pedagogik faoliyati davomida yordam beradigan kuratorlar biriktiriladi. Bu, bir tarafdan, maktabda malakali o'qituvchilar yetishmovchiligini hal qilishga hissa qo'shadi, ikkinchi tarafdan, OTMlar bitiruvchilariga o'zlarini yangi sohada sinab ko'rish, keyingi ish faoliyati uchun kerakli ko'nikmalarni egallashga yordam beradi. Yuqorida tasvirlangan model asosida ishlaydigan loyihalar ko'p davlatlarda bor. Masalan, o'zim Nyu Yorkda o'qib yurgan paytimda "Teach for Amerika" loyihasining konferensiyasida qatnashganman. Qiziquvchilarni loyihada qatnashib ko'rishga chaqiraman - balki o'zingizning yangi qirralaringizni kashf etarsiz? Qolaversa, yurt kelajagini qurishga hissa qo'shish imkoniyati. Zero, yoshlarimiz bizdan bilimliroq bo'lsa, tanqidiy fikrlay olsa, biz ko'rmagan orzudagi O'zbekistonni qurishi mumkin ....

Podkastimizning yangi soni chiqdi. Tadbirkorlik haqida katta epizod doirasida u haqida afsona, haqiqat va qiziq tadqiqotlar natijalari haqida suhbatlashdik. Kremniy vodiysidagi ham, O'zbekistondagi ham tadbirkorlik faoliyatiga oid misollar, davlat tadbirkorlikni rag'batlantirishi kerakmi, va uning uchun qilish va qilinishi kerak bo'lmagan rag'bat/dasturlar haqida gaplashdik. Tinglang, ko'ring, do'stlaringiz bilan ulashing va izoh qoldiring. https://youtu.be/M9C9v4bQhJA Audio formatda: Spotify | Apple Podcast | Yandex Music | Podbean Bu epizod hamkori - aksiyadorlik tijorat banki "AloqaBank". http://www.aloqabank.uz/ https://zoomrad.uz/ @uzbekonomics

Parij!

Davlat sun’iy monopoliya yaratib, endi buni xususiylashtirmoqchimi? Yoki men nimadirni tushunmayapmanmi? https://t.me/davletovuz/20200

Lolazor podkasitini dollar narxiga atalga sonida, nima uchun O’zbekistonda dollarni kursini sun’iy ushlab turishgani haqida fikr yuritilmabdi. Menimcha, dollarni so’mga nisbatan narxi ancha qimmatroq bo’lishi kerak deb ko’rinyapti menga - aniq qanchaligini bilmayman, lekin “ushlab turilishi”ni sabablari menga qiziq. Masalan, Turkiyada, monetar sabab bilan dollar sun’iy arzon, bizda, katta ehtimol bilan fiskal. R Umuman olganda erkinroq dollarni kursi - muammolarni kelajakda emas, hozir hal qilishga yordam berar edi.

Охирида Ботир Қобилов ва Беҳзод Ҳошимовнинг аҳоли ўсиши ва бунинг иқтисодий фаровонликка таъсирига бағишланган подкастини тавсия қиламан. Мамлакатимиз нуфуси 37 миллион кишидан ошган ҳафтада айниқса долзарб. Мазза қилиб эшитдим – олим акаларимиз Ўзбекистон ривожланиши учун нега ўзбекистонликлар кўп бўлиши кераклигини ҳар томонлама, чиройли мисоллар билан тушунтириб беришган. Ҳошимовнинг гапини эшитиб туриб, экран қаршисида ўтирган сизда: “Ия, оғайни, бу гапингга мана бу нарса тўғри келмаяпти-ку”, деган эътироз пайдо бўлиши билан, Қобилов шуни сезгандек, Ҳошимовга ичингиздаги саволни беради. Энди, ўзингиздан қолар гап йўқ, Ҳошимов жавоб беролмайдиган бирор савол ҳали бўлмаган (лекин шу подкастда бир нарсани тушунтириб беролмабди – спойлер қилмай, ҳай). Юқорида саналган тўртта подкастга вақт кетказиш шарт эмас, лекин мана шунисини кўришни/эшитишни жуда, жуда, жуда #тавсия қилган бўлардим. Фурсатдан фойдаланиб, Ботир Қобиловга ҳам, Беҳзод Ҳошимовга ҳам раҳмат айтмоқчиман. Барака топинглар ва чарчаманглар!

AQShdagi talabalar protestlarini qiziq xususiyati, menimcha, hech qaysi asosiy siyosiy partiya yoki oqim ularni “o’ziniki” qilib olmagani. Ya’ni siyosiy va hukumat doiralarida bu protestlarni qo’llovi deyarli yo’qligi. Menimcha, agar unday bo’lganida, universitet administratsiyalari ancha ehtiyotkor bo’lishar edi.

Parklar haqida, aytish joizki, O’zbekistonda parklarni betonlashuvi va parklarni qisqarishi, muhimi aynan Bobur bog’ini qisqarishi ham u park davlatga tegishli bo’lganida bo’lgan. Shuning uchun, bu sohada islohot qilish kerak. Davlatga tegishli parklar, amalda hech kimga tegishli emas. Ijtimoiy tovarni ta’minlash qiyin masala. Davlat egalik qilgan parkni boshqaruvchi menejerlari - parkni qisqartirib sotish, uni ichida bino qurishdan eng birinchi manfaatdorlar. Buni odatda demokratik yo’l bilan - ya’ni parklarni boshqaradigan hokimlar jamoatchilikka ya’ni saylovchilarga hisobdor bo’lsa qilib bo’ladi. Parkni direktorlarini rag’batlarini to’g’ri belgilqydi. Alternativa ham bor, demomratik tiyib turuvchi tizim bo’lmasa-da, davlat boshqaruvida korrupsiya kam va inson kapitali yuqori bo’lishi (shartli Singapur modeli). Bizda ikkisi ham yo’q bo’lgani uchun, davlatga tegishli bo’lgan, ijtimoiy tovarlani ta’minlashga ma’sul idoralar yaxshi ishlashmaydi. Shuni tuzatish yo’llarini topishga majburmiz.

Bizga ham saboq bor: dollarni suniy kuchli ushlab turish - juda qimmat xato.

​​Turkiyada xabarlarni o‘qigan bo‘lsangiz kerak, narxlar shaharlarda qimmat. Turkiyaliklar o‘zlarini mahalliy tamaddixonalaridagi narxlarni Yevropa bilan solishtirib adolatli xulosa qilishmoqda. Istanbulda narxlar Parijga yaqinlashib qoldi, buni qanday tushuntirsa bo‘ladi? Menga qiziq ko‘ringani, ularda ham, xuddi amerikadek, o‘sha doner kabob sotuvchilari, “qizg‘anchiq” bo‘lganlari uchun narxni oshirishganlik ayblovlari ko‘paygan. Albatta, Turkiyada ovqat ham, ovqatxonalar ham juda raqobatli bozorda, demak masala qandaydir "kafelar kelishib olgan fitna nazariyasi" emas, balki iqtisodiy siyosat. Hozirda, inflyatsiyaga kurashish uchun, Turkiya markaziy banki dollarni sunʼiy ravishda kuchli qilib ushlab turibdi. Aynan shuning oqibatida Turkiyada oddiy tovarlar - yemaklar narxlari Yevropaga solishtirsak shunday qimmatlab ketgan. Masalan, Lirani hozirgi kursi agar 40-45 atrofida bo‘lsa, unda dollarda o‘sha doner kabobni narxi Parijdan arzonroq bo‘lar edi. Nima uchun MB bunday qilyapti? Chunki Turkiyadagi oxirgi o‘n yildagi iqtisodiy siyosat natijasida mamlakat juda dollarlashdi, buning oqibatida esa, dollarni devalvatsiyasi, afsuski inflyatsiyaga ham taʼsir qiladi. Qandaydir maʼnoda MB nima qilsam ham, muammo bo‘lmoqda. Inflyatsiyani nazoratdan chiqarib yuborishganida, keyin esa Erdog‘anni kuyovi - Albayroq moliya vaziri bo‘lganida, foiz stavkalarini tushirib qandaydir g‘ildirakni o‘ylab topishmoqchi bo‘lishgan. Afsuski ana shu siyosatni oqibatlari hali ham ko‘p yomon taʼsir ko‘rsatmoqda. MBda zahiralar deyarli qolmagan. Makroiqtisodiy siyosat izdan chiqarildi va kutilganidek, tuzatish qiyin bo‘lmoqda. Xo‘sh, dollar kursini sunʼiy ushlab turish nimaga yomon? Nafaqat bu shahardagi tamaddixona narxi Parij bilan bir xilligi, yoki turizm endi qimmatrog‘ligi, balki Turkiyaning boshqa iqtisodiyot sohalar, ayniqsa tekstilga bu juda salbiy taʼsir ko‘rsatmoqda. Turkiya tekstilchilari qon yig‘lamoqda, chunki ular ishlab chiqarayotgan tovarlar dunyoda sunʼiy ravishda qimmat bo‘lib qolmoqda. Ular to‘layotgan oylik va xarajatlarni hisobga olsak, Turkiyani aksar eksportchilari uchun bozor o‘ta qiyin kelmoqda. Hukumat ham buni tushunyapti, shuning uchun, o‘sha eksportchilarga har xil imtiyoz, birinchi o‘rinda kredit orqali yordam bermoqda - bu vaqtinchalik chora bo‘lib uni ham oqibatlari ayanchli. Ikkinchi tomondan, importlar narxlari, Turkiyaliklar uchun nisbatan “arzon” bo‘lib qoldi, bu esa to‘lov balansini sunʼiy ravishda yana-da manfiylashishiga olib keladi. Xullas, makroiqtisodiy bir xatoni tuzatish ham, bir necha yil va qanchadan qancha yo‘qotilgan iqtisodiy qiymatni talab qiladi. Menimcha shu oxirgi o‘n - o‘n besh yillik - Turkiyaga juda yomon keldi. Agar bunday iqtisodiy xatolar bo‘lmaganida, Turkiya o‘rta mamlakatlar qatoridan boy mamlakatlar qatoriga kirib olar edi - shu narsa yo‘qotilgan imkoniyat bo‘ldi. Biz yo‘qotilgan imkoniyatni yaxshisi baholashni bilmaymiz, lekin meni fikrim, Turkiya o‘rtacha g‘arbiy Yevropa mamlakatlar qatoriga kirib olishi mumkin edi, afsus unday bo‘lmadi.