✅ آيانظمجديدخاورميانه
درحالشکلگيریاست؟
✍ یادداشت
#فرزاد_نسيمیپور در شماره ۱۳۳۳ روزنامه
#نقدحال
سرعت و فشردگي تحولات در خاورميانه قابل قياس با هيچ منطقهاي در جهان نيست؛ اگرچه جنس اين تحولات کماکان بيشتر امنيتي و سياسي است اما مقوله امنيت انتقال انرژي عاملي مهم براي حضور قدرتهاي جهاني و تثبيت موقعيت خود در مناسبات سياسي منطقه بوده است. نظم موجود خاورميانه ميراث جنگ سرد و هژموني مسلط آمريکا در مانيتورينگ امنيت در منطقه است. متاثر از ميراث جنگ سرد، آمريکا در جستجوي يک دشمن سرسخت و ايجاد روابط با آن بهصورت حاصل جمع صفر بوده است. اما بهنظر ميرسد که اين گزاره درمورد قدرت نوظهور چين کفايت نميکند. جنس و ابعاد قدرت چين متفاوت از روسيه است و تصميمگيران چين با ملاحظه تجربيات روسيه نميخواهند جا پاي روسيه بگذارند. اتفاق جديدي که رخ داده اين است که کشورهاي منطقه از دل هژموني همهجانبه آمريکا در منطقه طي ساليان گذشته فرصتي ميبينند تا روابط بينالمللي خود را مجددا متعادل کنند و بدينترتيب وابستگي بيش از حد طولاني مدت خود به ايالات متحده را جبران کنند. کشورهاي خاورميانه اکنون چين را شريکي بيطرف تصور ميکنند که نفت آنها را ميخرد؛ بدون اينکه بخواهد ايدئولوژي خود را تحميل کند يا مجبور به تغيير روش زندگي خود شوند. آنها در تصور خود کشوري را ميبينند که بسيار دور است و هيچ برنامه امپراطوري در منطقه خود ندارد، اما از نظر فناوري توانمند است و احتمالا از نظر نظامي قدرتمند است. آنها کشوري را ميبينند که از سرمايهگذاريهاي آنها استقبال ميکند و ميتواند مشاغل زيادي ايجاد کند. بخشي از اقبال کشورهاي خاورميانه به چين ناشي از اين است که تاکنون رفتار چين ديده نشده است و ذهنيت بدي نسبت به حضور آن در منطقه ندارند. رشد اقتصادي چين در ده سال گذشته بيش از ششبرابر شده است. چين در سال 2010 به بزرگترين مصرفکننده انرژي جهان تبديل شد. اين کشور بزرگترين سرمايهگذار جهان در انرژيهاي تجديدپذير است. چين اکنون حدود 21 درصد نفت جهان را مصرف ميکند. جاي تعجب نيست که منافع اصلي آن در خاورميانه دسترسي بيوقفه به منابع انرژي فراوان منطقه است. چين بين سالهاي 2005 تا 2022 بيش از 273 ميليارد دلار در منطقه سرمايهگذاري کرده است. اين کشور بزرگترين سرمايهگذار در خاورميانه است. همچنين از عراق نفت، گاز قطر ميخرد و به الجزاير، مراکش، ترکيه، مصر و عربستان تسليحات صادر ميکند. اين کشور به مصر کمک ميکند تا پايتخت جديد خود را در خارج از قاهره بسازد و شبکه ريلي مترو را در مکه ساخته است. آينده حضور چين در خاورميانه البته با اما و اگر فراوان مواجه است. سياست چين در بين قدرتهاي بزرگ از اين جهت منحصر بهفرد است که بهطور همزمان روابط مثبت و اساسي را با تمام دولتهاي درحال تخاصم حفظ ميکند. البته اتخاذ اين موضع در منطقهاي که مستعد تلقي رويدادها بهعنوان تضاد بين خير و شر است آسان نيست. بايد توجه داشت که عليرغم تصويري که چين دوست دارد از خود بهعنوان يک قدرت خوشخيم در مقايسه با ايالاتمتحده تبليغ کند، در سالهاي اخير بهطور چشمگيري بهسمت ارتقا و گسترش قابليتهاي نظامي خود که اغلب در همسايگي خود به نمايش ميگذارد، حرکت کرده است. در سال 2017 چين اولين پايگاه نظامي خارج از کشور خود را در جيبوتي ساخت. واقعيت اين است که چين تمايلي به ايفاي نقش »پليس« يا تامينکننده امنيت در منطقه ندارد و نميخواهد هزينههاي سنگين و طاقتفرساي سياسي و امنيتي آمريکا را متحمل شود. چين عامدانه اين بخش از مسئله خاورميانه را به آمريکا واگذار کرده است و قصد به چالشکشيدن آن را ندارد. چين در پي کسب منافع اقتصادي و نفوذ تکنولوژيکي با صرف کمترين هزينههاي سياسي و امنيتي است. آنها بر مدار شعار مشهور خود که »فرقي ندارد گربه سياه يا سفيد باشد، فقط بتواند موش بگيرد« حرکت ميکنند.
@naghdehallعرض المزيد ...