#taklif
ИПК ва ФПКдаги ноаниқлик ҳақида.
Ўзбекистон Республикаси босқичма-босқич бозор иқтисодиётига ўтиб бораётган бир пайтда, эндиликда
тижорий ёки инвестициявий низоларни халқаро миқёсда ҳал этиш усули сифатида юксак эътироф этиладиган халқаро тижорат, инвестициявий арбитражлар ўрни ҳам юртимизда ортиб бориши лозим. Ушбу халқаро арбитраж қарорларини бизда тан олиш ва ижрога қаратиш фуқаролик ишлари бўйича ҳамда иқтисодий ишлар бўйича судларга тегишли ҳисобланади.
Келинг шундаги бир ноаниқликни биргаликда таҳлил қиламиз.
Иқтисодий процессуал кодекси 25-моддаси 1-моддаси 6-бандида шундай жумла кетган: "
чет давлат судлари ва арбитражларининг қарорларини тан олиш ҳамда ижро этишга қаратиш тўғрисидаги ишлар тааллуқлидир".
Шунингдек,
Фуқаролик процессуал кодекси 26-модда 5-бандида ҳам: "
чет давлат ҳакамлик судларининг (арбитражларининг) ҳал қилув қарорларини тан олиш ва ижрога қаратиш тўғрисидаги ишлар" жумласи берилган. Яъни бу ишлар ана шу судлар кўриб чиқиши лозим бўлган, ушбу судларга тааллуқли эканлигини англатади.
Аммо биз биладиган Инвестицион низоларни ҳал этиш халқаро Марказ ( ICSID), Лондон халқаро тижорат арбитражи, Гаага арбитражлари, булар юқоридаги моддада айтилган чет давлатнинг арбитражи эмас, балки халқаро арбитраж ҳисобланади. Яъни, "
чет давлат арбитражи " жумласи билан "
халқаро арбитраж ёки хорижий арбитраж" жумласи умуман бошқа- бошқа.
Чет давлат арбитражи деганда, фақатгина шу арбитраж жойлашган давлатга тегишли эканлиги, ушбу арбитраж муҳомасида ҳам ана шу давлатнинг миллий қонунчилиги амал қилиши кераклигини англатади.
Халқаро арбитражларда эса бундай эмас, улар халқаро тоифадаги мақомга эга бўлганлиги учун ўзининг алоҳида амал қиладиган регламенти бор, тарафларнинг келишувига кўра ушбу арбитраж муҳокамасида исталган давлатнинг миллий қонунчилигини қўллаб, мавжуд низони ҳал этиш ваколатига эга ҳисобланади.
Бекорга бизда ана шу арбитражлар билан боғлиқ Ўзбекистон Республикаси Қонуни "
Халқаро тижорат арбитражи тўғрисида" деб номланган эмас. Ёки бўлмасам, шундай арбитраж қарорларини тан олиш билан боғлиқ халқаро Нью-Йорк конвенциясининг номи ҳам "
Чет эл арбитраж қарорларини тан олиш ва ижро этиш" деб номланади.
Аммо аслида бу конвенция ҳам ўзбек тилига нотўғри таржима қилинган деб ҳиcоблаймиз. Чунки конвенцияснинг ҳақиқий инглизча варианти "
convention on recognition and enforcement of foreign arbitral awards " деб номланади. Биз буни "
чет эл" деб таржима қилганмиз, ҳолбуки чет эл ҳамда чет давлат тушунчалари битта нарса ҳисобланади.
Аслида биз бу хужжатни "хорижий арбитраж карорларини тан олиш ва ижро етиш" деб таржима қилсак анча мақсадга мувофиқроқ бўлар эди.
Биз бундай таржимага келганимизнинг боиси, биз ҳар доимгидек халқаро ҳужжатни унинг оригинал тузилган тилидан эмас, балки русча таржимаси вариантидан ўзбекчага таржима қилганимиздир. Чунки юқоридаги Нью-Йорк конвенциясининг русча таржимаси "
иностранный " деб номланган. Конвенциянинг инглизча номланиши еса "
Foreign arbitral" деб номланади, "arbitral of foreign states" деб емас.
Хужжатнинг русча варианти ҳар доим ҳам конвенция атамаларида тўғри бўлмайди, агар атама ёки жумлани ҳақиқий маъносини билмоқчи бўлсак, биз конвенциянинг оригинал вариантидан ахтаришимиз керак.
Шу сабабли ушбу юқоридаги Иқтисодий процессуал кодекси ҳамда Фуқаролик процессуал кодексининг халқаро арбитраж билан боғлиқ тегишли нормаларига ўзгартириш киритиш лозим деб ҳисоблаймиз.
👉
@yuristkadrShow more ...