🌹🌹
@MolaviPoet
آیه ۶۰ سوره توبه
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ(۶۰)
همانا صدقات (که نشان صدق ایمان است) برای فقیران و مسکینان و عاملان اداره این صدقات و برای به دست آوردن دلها و آزاد کردن بندگان و کمک به وامداران و در راه (اعتلای دین و معارف) الهی و برای آنها که در راه ماندهاند تعیین شده است و این فرض و حکم خداست و خداوند به (مصالح امور) دانا و حکیم است.(۶۰)
[] در همه ادیان و مکاتب اخلاقی یکی از مهمترین توصیهها دادن صدقات و انجام کارهای خیر است اما امروز در جهان سازمان تأمین اجتماعی این کار را به عهده دارند تا نیازمندان با افراد خاص در تماس نباشند بلکه امکانات رفاهی را مستقیماً از دولت دریافت کنند. در این آیه خداوند به اجمال مبانی کلی چنین تأمین اجتماعی را بیان کرده و چند مورد از کمکهای مردمی و موارد صرف آن را یاد کرده است. مانند، صدقات یعنی سرمایهای که از طریق اهدا بدست آمده و برای تأمین نیازهای طبقات زیر و امثال آناست:
۱_
فقرا: مقصود کسانی هستند که از انجام کار و به دست آوردن معاش خود ناتوانند و گویی ستون فقرات آنها شکسته و ایشان را معزول کرده است.
۲_مساکین: افرادی هستند که توانایی کار دارند و کار میکنند اما درآمد آنها برای زندگیشان کافی نیست.
۳_عاملین: کارگزاران امور خیریه هستند، یعنی کسانی که تنظیم و انجام اینگونه کارها را به عهده دارند و مدیریت میکنند، میتوانند از محل همین صدقات بهره گیرند و زندگی کنند.
۴_
تالیف قلوب: بخشی از این گونه صدقات را باید برای به دست آوردن و گرم کردن دلهای آدمیان و شاد کردن و تقویت روحی آنها به کار برد و این به خصوص برای غیر مسلمانان است که در یک جامعه اسلامی زندگی میکنند باید به عناوین مختلف گاه و بیگاه هدایا و بخششها و مهمانیهایی در جهت دلگرم کردن آنان و خوش بین کردن آنها به خوبی و شرافت نفس مسلمانان و احتمالاً جذب آنان به پذیرفتن دیانت اسلامی ترتیب داد.
۵_آزاد کردن بندگان: در اسلام برده داری به کیفیتی که در دنیای قدیم در روم و یونان و کشورهای دیگر تا همین دوران اخیر وجود داشته هرگز مورد تأیید نبوده است. بردگان در اسلام به حقیقت همان اسیران جنگی هستند که در هنگام تهاجم به مسلمانان گرفتار شدهاند و به گونههای مختلفی توصیه شده است که یا آنها را در راه خدا آزاد کنند یا امکان آن دهند که خود با کاری که میکنند بهای خود را بپردازند و آزاد شوند و یکی از شیوه های آزاد شدن آنها نیز همین است که جامعه اسلامی بخشی از صدقات را صرف آن کند که بندگان را از مالکانشان بخرد و آزاد کند. بنابراین بردگی امری بسیار موقت است و هیچ نوزادی آن را از پدرش به ارث
نمیبرد و هیچ کس را نمیتوان به دلیلی غیر از آنچه ذکر شد به بردگی گرفت.
۶_وام دادن: اگر در جامعه کسانی هستند که دچار قرض شدهاند و از پرداخت آن ناتوانند در این آیه توصیه شده است که از محل صدقات به ایشان کمک شود تا وام خود را بپردازند.
۷_آنچه در راه خدا خرج میشود: مقصود هزینههایی است که در مسیر اعتلای ارزشهای برتر چون علم و هنر و فرهنگ صورت میگیرد از این رو ساختن مدارس، مساجد، دانشگاهها و بیمارستانها و امثال آن میتواند از طریق صدقات هزینه شود.
۸_در راه ماندگان: مقصود کسانی هستند که در سفر توشه و آذوقه و امکانات مالی خود را به پایان بردهاند و اگرچه در شهر یا کشور خود ثروتمند باشند باید از طریق صدقات به آنان کمک شود تا به زادگاه خود بازگردند.
این هشت مورد فقط موارد بارزی است که میتوان برای صرف صدقات در نظر گرفت اما محدود به این نیست و مقصود از بیان این موارد آن بوده است که به طور کلی در جامعه اسلامی نباید مردم در تنگنا بمانند و هیچ راه مفرّی نداشته باشند بلکه اگر یتیمی بی سرپرست مانده، یا بیماری از امکان معالجه محروم مانده، زنی از شوهر خود جدا شده و برای اداره زندگی نیازمند کمک است، اگر خانه کسی در حادثهای ویران شده و امکان بازسازی ندارد، اگر دانشجویی میخواهد تحصیلات عالیه کند و از امکانات کافی برخوردار نیست و صدها مورد دیگر از این قبیل همه باید بتوانند به جایی مراجعه کنند و حاجت معقول خود بگویند و تأمین شوند و این همان است که امروز در جهان با عنوان تأمین اجتماعی در جوامع پیشرفته وجود دارد.
[] در پایان آیه آمده است که دادن صدقات و انجام اینگونه خدمات به طبقات ناتوان جامعه از دیدگاه خداوند کاری واجب است که اهل ایمان باید خود را به انجام آن متعهد کنند وگرنه:
تو کز محنت دیگران بی غمی
نشاید که نامت نهند آدمی
(سعدی)
📗 ۳۶۵ روز در صحبت قرآن
صفحه ۲۸۶ تا ۲۸۸
✍ دکتر حسین الهیقمشهای
🆔
@MolaviPoet
🆑 کانال مولوی وعرفان
Ko'proq ko'rsatish ...